Kontaktni tragovi tekstilnih vlakana
Tekstilna vlakna zaostaju pri svakom kaznenom djelu gdje je došlo do kontakta između žrtve i počinitelja, njihovog kontakta s mjestom događaja kao i sa sredstvom izvršenja kaznenog djela. Mikrotragovi tekstilnih vlakana vide se isključivo povećalom ili pod mikroskopom te je tek razvojem znanosti i tehnike, a posebno moderne mikroskopije, moguće provoditi njihovo ispitivanje.
Forenzična ispitivanja tragova tekstilnih vlakana bitno se razlikuju od ispitivanja koja se provode u tekstilnoj industriji zbog izuzetno male količine tragova. U tvornicama tekstila raspolaže se s velikom količinom materijala te se ispitivanja uglavnom odnose na kvalitetu, dok se u forenzici od stručnjaka traži da male komadiće tekstila identificiraju s nekim tekstilnim predmetom (najčešće odjevnim predmetom). Vještačenjem se određuje podrijetlo spornog komadića tekstila te vrsta materijala kojem je taj sporni komadić pripadao.
Vlakna - tekstilni materijali
Tekstilnim tvorevinama smatraju se svi predmeti izrađeni od prirodnih i/ili umjetnih vlakana. Vlaknom nazivamo oblik materije koji ima karakterističan izduljen, nitasti oblik, pri čemu odnos debljine i duljine mora biti najmanje 1 : 100 te se može prerađivati u složeniji tekstilni proizvod. Velike razlike u morfologiji te kemijskim i fizikalnim svojstvima pojedinih vlakana pridonose njihovom značenju u forenzici.
Ovisno o izvoru dobivanja vlakna se dijele na:
- prirodna vlakna u svojem izvornom obliku nalazimo u prirodi, a ovisno o porijeklu dijelimo ih na biljna, životinjska i mineralna;
- kemijska vlakna su vlakna različitog kemijskog sastava, a dobivaju se preradom prirodnih ili sintetičkih polimera;
- regenerirana vlakna dobivaju se preradom istrošenih tekstilnih proizvoda, neovisno o tome da li su izrađeni od prirodnih ili kemijskih vlakana.
Upredanjem tisuća kratkih vlakana nastaju dugačke predene pređe. Pređa se dalje prerađuje u tekstilni plošni proizvod (tekstilni materijal) različitim postupcima prerade: tkanjem, pletenjem, čipkanjem i dr. Dobiveni tekstilni materijali se prema postupcima prerade nazivaju tkanine, pletiva, mreže, čipke i sl.
Faze rada prilikom vještačenja tragova tekstilnih vlakana
Izuzimanje mikrotragova i nespornih uzoraka- najpogodnijom metodom izuzimanja, pohranjivanja odnosno fiksiranja mikrotragova tekstilnih vlakana pokazala se prozirna ljepljiva traka koja ne utječe na kemijski sastav i oblik vlakana, a vlakna izuzeta ovom metodom mogu se čuvati duži vremenski period. Osim mikrotragova potrebno je izuzeti i nesporni uzorak tekstilnog predmeta tako da su zastupljene sve boje.
Preliminarno ispitivanje- uključuje pripremu i opis preparata nespornih uzoraka odjevnih/uporabnih predmeta te izdvajanje relevantnih tekstilnih vlakna sa prozirnih ljepljivih traka pod stereomikroskopom. Ovo ispitivanje upućuje samo na sličnost spornih i nespornih uzoraka.
Komparativno mikroskopsko ispitivanje- viši stupanj diferencijacije tekstilnih vlakana provodi se ispitivanjem na komparativnom mikroskopu uz povećanje do 400x, gdje se istovremeno promatraju sporna i nesporna vlakna. Pri tome vlakna se ispituju u prolaznom svjetlu, prolaznom polariziranom svjetlu te fluorescencijom.
Kemijsko-fizikalno ispitivanje- objektivna analiza tekstilnih vlakana s relativno visokim stupnjem diskriminacije provodi se uređajima koji pružaju mogućnost nedestruktivnih ispitivanja: IRmikrospektrometar kojim utvrđujemo i uspoređujemo kemijski sastav vlakana i UV-VIS mikrospektrofotometar kojim uspoređujemo ton boje spornog/nespornog vlakna.
Mehaničko uklapanje tekstilnih materijala- primjenjuje se za utvrđivanje istovjetnosti spornih i nespornih tekstilnih materijala/fragmenata te njihovo spajanje u jednu cjelinu. Provodi se u slučajevima kad npr. na mjestu izvršenja kaznenog djela zaostane otkinuti dio tekstilnog proizvoda.
Akreditirana metoda:
- Komparativno mikroskopsko vještačenje tragova tekstilnih vlakana